کنسروها چند دههای هست که جای خود را در سبد غذایی خانواده های ایرانی باز کردهاند هر چند حالا دیگر طیف وسیعی از غذاها و انواع خوراکیها را شامل میشود که میتواند هم جالب هم خطرناک و هم هیجانانگیز باشد اینکه هر وقت اراده کنید از کابینت یک کنسرو قرمه سبزی یا بادمجان یا هر غذای دلخواه و البته ایرانی و فرهنگی را آماده و حاضر داشته باشید میتواند یک امتیاز خوب و مثبت برای افرادی باشد که وقتی برای آشپزی ندارند هر چند نباید انتظاری از طعم و مزه غذاهای خانگی از آن داشت غذاهای کنسروی اغلب به عنوان گزینه هایی کمتر مغذی نسبت به غذاهای تازه یا منجمد در نظر گرفته میشوند. برخی افراد نیز مدعیاند که غذاهای کنسروی حاوی مواد مضر هستند و باید از آنها پرهیز کرد. برخی دیگر معتقدند که غذاهای کنسروی میتوانند بخشی از یک رژیم غذایی سالم در نظر گرفته شوند.
چرا کنسرو پر طرفدار شد
از بزرگترین امتیازهای غذاهای کنسروی، قابلیت نگهداری طولانی و آسان آن است. همچنین از آنجایی که غذاهای کنسرو شده را میتوان به اندازه دلخواه تهیه و استفاده کرد، بنابراین ضایعاتی به همراه ندارند. از طرف دیگر باید توجه کرد محصولاتی که کیفیت بالایی ندارد کنسروی میشود، زیرا پس از مدت طولانی نیز میتوان آن را مصرف کرد. بزرگترین امتیاز انتخاب محصولات کنسروی، جنبه مالی آن است. بررسی هزینهها نشان داده است که انواع سبزی کنسروی تقریباً قیمتی معادل یک پنجم انواع سبزی تازه و نصف انواع سبزی منجمد دارد. از طرفی برخی از سبزیهای تازهای را که خارج از فصل آن میخرید، معمولاً گرانتر از قیمت عادی هستند چرا که بیشترشان وارداتیاند. علاوه بر قیمت، انواع سبزی کنسروی را میتوان در دمای اتاق هم نگهداری کرد و نسبت به سبزیهای کنسروی، طول عمر بیشتری دارند.
فرهنگ کنسروی
برای اولینبار در سالهای ۱۳۰۰ ارامنه کنسرو را وارد ایران کردند، اما خیلی سخت و دیر جای خود را سر سفره ایرانی باز کرد. زنان ایرانی اغلب خانهدار بودند و آشپزی میکردند و خرید کنسرو را خلاف شأن خود میدانستند، از سوی دیگر از آنجا که کمپوتها از میوههای نامرغوب و زیر درختی تهیه میشدند، مردم اعتماد چندانی به کنسروها نداشتند. صنعت نگهداری در ظروف بسته و غیرقابل نفوذ اولینبار در سال ۱۳۰۹ توسط شخصی بهنام درخشان که مهاجری ایرانی از روسیه بود در کارگاهی محدود و کوچک آغاز شد. گویا فارغالتحصیل مدرسه آشپزی مسکو بود و کار عملی کنسروسازی را در آنجا آموخته بود؛ قوطی دستساز را از تخت کردن حلبیهای نفت و بنزین و شکل دادن و لحیم دادن درز بدنه میساخت. پس از آن شخصی بهنام اونانیان در تهران شروع به ساخت کنسرو لوبیا چیتی و مربا و کمپوت کرد. اولین کارخانه کنسروسازی صنعتی و مدرن در سال ۱۳۱۶ در بندرعباس و دومی دو سال بعد در قائمشهر به دست استپانیان از ارامنه روس تاسیس شد، اما کنسرو بازار خوبی در ایران نداشت و مشتری اصلی کارخانههای کنسروسازی، سربازان ارتش متفقین بودند. در سالهای جنگ جهانی دوم که کشور ما به اشغال متفقین درآمده بود، کارخانه بندرعباس به حالت نیمه تعطیل درآمد، ولی کارخانه قائمشهر به محلی برای تامین نیروهای ارتش روس بدل شد. پس از خاتمه جنگ، کارخانه بندرعباس و قائمشهر با تولید اندک به فعالیت خود ادامه دادند. از پیشگامان صنعت کنسرو در ایران، میتوان به ابوالقاسم عظیمی و حاج حسن مدنی (مدیر کارخانه شمشاد) اشاره کرد. کارخانههای یک و یک، مهرام و چینچین خراسان نیز از نخستین کارخانههای کنسروسازی ایرانی بودند که در اواخر دهه ۴۰ تاسیس شدند و برای جا انداختن فرهنگ کنسرو در ایران، به جنگ سنت رفتند.یک و یک، در همان سالها کنسرو قورمهسبزی را در بازار عرضه کرد که با استقبال چندانی روبهرو نشد و نتوانست موفقیتی در بازارهای داخلی کسب کند، ایرج هدایت محصولاتش را به بازار خارج از کشور عرضه کرد و با موفقیتی شایان توجه مواجه شد. مشتریان این کارخانه اغلب ایرانیان مقیم خارج از کشور بودند که میتوانستند غذای ایرانی را در ممالک مختلف تهیه کنند. با افزایش صادرات و اقبال عمومی ایرانیان خارج از کشور به غذاهای کنسروی، بازار این محصول به تدریج جای خود را در عرصه داخلی نیز باز کرد.
کنسروهای عجیب و غریب در فروشگاه ها
اگرچه در ابتدا ایرانی ها زیر بار استفاده از غذاهای کنسروی نمی رفتند و خانم ها ایرانی از آن به عنوان یک گزینه غذایی بسیار کم استفاده میکردند اما حالا میتوان در فروشگاه ها انواع و اقسام عجیبی از کنسرو را پیدا کرد از کله پاچه تا کنسرو خاویار و بادمجان حتی در چین کنسرو هوای تازه هم میتوان خرید مطاعی که این روزها کیمیا شده است. در ایران اما همچنان پر طرفدار ترین کنسرو تن ماهی است قیمت ارزان آن و نبود فرهنگ گسترده استفاده از ماهی تازه بخشیاز علل محبوبیت کنسروهای تن ماهی هستند هر چند این روزها قیمت یکی از دلایل ریزش خریداران این ماده غذایی دشه اما همچنان با فاصله از سایر اقلام کنسروی جزو پر طرفداران این بازار است همین مساله موجب شده تا در مهمانیها و تولدها اانواع غذاها با تن ماهی سرو شود چرا که همچنان استفاده از تن ماهی بسیار به صرفهتر از استفاده از ماهی تازه و حتی منجمد است حتی غذاهایی مانند کله پاچه هم که جزو غذاهای گران امروزه محسوب میشود را میتوان در بازار ارزانتر پیدا کرد.