اصفهان، نخستین و یکی از چهار شهر ایرانی عضو شبکه شهرهای خلاق دنیاست که مسئولان و کارشناسان تاکید دارند این امر، فرصتی گرانبها برای رونق گردشگری مبتنی بر صنایع‌دستی همراه با خلاقیت و نوآوری است. اصفهان در سال ۱۳۹۴ به عنوان نخستین شهر ایرانی به عضویت شبکه شهرهای خلاق یونسکو (سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل متحد) در زمینه صنایع‌دستی و هنرهای مردمی درآمد. شبکه شهرهای خلاق یونسکو هفت زمینه خلاق را زیر پوشش خود قرار می‌دهد که شامل صنایع‌دستی و هنرهای مردمی، طراحی، فیلم، خوراک‌شناسی، ادبیات، هنرهای رسانه‌ای و موسیقی است. یک سوم صنایع‌دستی جهان در استان اصفهان وجود دارد و اصفهان به‌عنوان دومین شهر جهانی صنایع‌دستی پس از جیپور هند در دنیا مطرح است. اصفهان توسط شورای جهانی صنایع‌دستی به‌عنوان «شهر جامع صنایع‌دستی دنیا» معرفی شد و بزرگ‌ترین میدان و بازار فروش صنایع‌دستی کشور را در خود دارد و اداره کل میراث فرهنگی استان خبر از پیشنهاد ثبت میدان امام اصفهان به عنوان بازار جهانی صنایع‌دستی داده است.جایگاه و ظرفیت اصفهان در بازار و صنعت صنایع‌دستی کشورمان به گونه‌ای است که مسئولیت میز کشوری صنایع‌دستی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت ایران به این استان واگذار شد و هدف از تشکیل این میز، استفاده از اندیشه‌ها و راهکارهای بخش خصوصی در تعامل با دولت برای افزایش کیفیت تولید و صادرات این محصولات است.میزان ارزآوری صنعتگران و هنرمندان حوزه صنایع دستی کشور حدود ۵۰۰ میلیون دلار در سال اعلام شده است. به گفته مسوولان، سهم صنایع‌دستی کشور از تولید ناخالص ملی بیش از ۲٫۹ درصد است و قابلیت افزایش صادرات آن تا ۲ میلیارد دلار هم وجود دارد.
نقش بی‌بدیل صنایع‌دستی در صنعت گردشگری
هرجا که سخن از گردشگری اصفهان به میان می‌آید، صنایع‌دستی نیز در کنار آن جلوه می‌کند و به‌عنوان یکی از محورهای جذب گردشگر داخلی و خارجی به شمار می‌آید. بدون شک صنایع‌دستی از سوغات‌های اصلی این خطه محسوب می‌شود و هر گردشگری بنا به میزان قدرت خرید خود حتی اگر قطعه‌ای کوچک شده، رهاوردی از این هنر اصیل را با خود به همراه می‌برد.بیشتر گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، میل به خرید دارند و در صورتی که گردشگری توسعه یابد، صنایع‌دستی سهم بالایی در این خریدها خواهد داشت. مسئولان و کارشناسان امر نیز تاکید دارند که پیوند گردشگری و صنایع‌دستی در رونق آنها تاثیر بسیاری دارد و در دنیای امروز صنایع‌دستی از نظر ایجاد اشتغال پایدار و رونق گردشگری و تبلیغات فرهنگی، مورد توجه بسیاری از کشورهاست.
رونق گردشگری تخصصی صنایع‌دستی در سایه شبکه شهرهای خلاق
آذر سال ۹۴ بود که مهدی جمالی‌نژاد ،شهردار وقت اصفهان از پیوستن این کلان‌شهر به جمع شهرهای خلاق جهان خبر داد و گفت: اصفهان در مدیریت شهری به‌دنبال تغییر نگاه به شهر از رویکردی کالبدی به نگاهی خلاق است. وی، تاکید کرد که مدیریت شهری با پیگیری ثبت اصفهان در شبکه جهانی شهرهای خلاق و همچنین ایجاد مرکز خلاقیت و نوآوری در شهرداری اصفهان، نخستین گام‌های موثر را در این عرصه برداشت. اصفهان به لحاظ دارا بودن پیشینه تاریخی و صنایع دستی، ساختاری مناسب، سابقه اقتصادی مطلوب، زیرساخت‌های حمل ونقل، ارتباطات فرهنگی و تجاری با دنیا و مطرح شدن به عنوان «پایتخت و فرهنگ و تمدن ایران اسلامی» ظرفیت بسیاری برای تبدیل شدن به شهر خلاق را داشت که این مجال برای آن در شبکه شهرهای خلاق دنیا در عرصه صنایع دستی فراهم شد. به گفته رییس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان، به بهانه عضویت این شهر در شبکه شهرهای خلاق یونسکو، ابتدا مرکز خلاقیت و نوآوری در حوزه شهرداری اصفهان به وجود آمد تا علاوه بر تشکیل دبیرخانه شهر خلاق، ارتباط اصفهان با شهرهای خلاق را توسعه دهد و مکانی برای پژوهش کاربردی در مورد ظرفیت‌های صنایع خلاق در توسعه پایدار شهری باشد. علیرضا رفیعی یکی از لازمه‌های استفاده از این فرصت را برطرف‌شدن مشکلات و مسائل صنفی و قانونی عنوان و تاکید کرد: یکی از اقدام‌هایی که در این زمینه انجام شد همکاری در تهیه لایحه حمایت از صنایع خلاق در شورای اسلامی شهر اصفهان بود که اکنون در حال بررسی است و می‌تواند در صورت تصویب شدن با کاهش موازی کاری‌ها، زمینه لازم برای توجه بیشتر به صنایع خلاق را ایجاد کند. وی، صنایع‌دستی را از مولفه‌های تاثیرگذار در گردشگری اصفهان خواند و گفت: یکی از اهداف ما این است که زمینه‌هایی را ایجاد کنیم که گردشگران برای بازدید از هنر و صنایع دستی وارد اصفهان شوند که با همکاری وزارت میراث فرهنگی و ذی‌نفعان حوزه گردشگری در حال بسترسازی برای آن هستیم.
اصفهان، گردشگری صنایع دستی خلاق نیاز دارد
در حالی که مسئولان و کارشناسان بر نقش موثر عضویت شهرها در شبکه‌های شهرهای خلاق در رونق صنعت گردشگری و قدرت رقابت آنها در دنیا تاکید دارند، مدیرکل حوزه ریاست و امور مجلس سازمان شهرداری‌های کشور معتقد است که اصفهان باید برای فعال‌کردن گردشگری صنایع دستی خلاق اقدام‌های بیشتری انجام دهد. رضا مختاری با بیان اینکه گردشگر فقط به دنبال صرف دیدن صنایع‌دستی در اصفهان نیست، افزود: گردشگران به‌ویژه گردشگران فرهنگی می‌خواهند که روند تولید صنایع‌دستی را از نزدیک بینند و آن را تجربه و لمس کنند. این استاد دانشگاه با بیان اینکه این موضوع، گردشگری صنایع‌دستی خلاق، قلمداد می‌شود، گفت: این نوع گردشگری، تجربه محور است و به‌عنوان مثال گردشگر علاقه دارد که روش بافتن فرش را از نزدیک بینند و باید این فرصت برای وی ایجاد شود. مختاری با اشاره به اینکه در زمان حاضر، صنایع‌دستی در کشورمان و اصفهان بیشتر حالت نمایشی و تجاری دارد، تصریح کرد: لازم است که به بعد تجربه محور بودن و خلاقیت در آن در جذب گردشگر توجه شود.وی با تاکید بر اینکه در شبکه شهرهای خلاق به همین خلاقیت‌ها توجه می‌شود، خاطرنشان کرد: هدف از ایجاد شبکه این است که شهرهای خلاق تجربه‌های خود را در این زمینه به اشتراک بگذارند تا از خلاقیت به‌عنوان عامل راهبردی در توسعه شهری بهره بگیرند. مختاری به تنوع صنایع‌دستی در اصفهان اشاره کرد و ادامه داد: در کشورمان، اصفهان محوری برای شهر خلاق اسلامی قرار گرفت تا بر اساس آن محورهای جدید دیگری جهت توسعه شهری ایجاد شود. به گفته وی اگر نتوانیم این خوشه‌ها را در سطح محلی به خوبی شناسایی و متصل کنیم در سطح ملی و حتی بین‌المللی نیز چندان موفق نخواهیم بود که لازم است در این زمینه نیز برنامه‌ریزی و اقدام شود.
